Znak towarowy stanowi co do zasady oznaczenie nakładane na towar, lub pojawiające się za reklamach lub dokumentach związanych z usługą. Przepisy prawne mówią o znakach towarowych, lecz zrównują z nimi znaki usługowe. Ilekroć mowa jest o znaku towarowym, należy rozumieć pod tym określeniem również znak usługowy.
Sieci handlowe posiadają własne znaki towarowe, a przecież co do zasady nie są producentami, a raczej działają w sferze usług. Aby być precyzyjnym, trzeba powiedzieć, że coraz częściej zdarza, że sieci sprzedają we własnych obiektach towary pod własną marką. Jednak głównie oferują usługę udostępnienia obiektów, gdzie zgrupowana jest w jednym obiekcie większa ilość punktów sprzedaży towarów różnych branż. Sprzedawcy korzystają z efektu synergicznego, gdzie nabywca kupując jeden towar, niejako przy okazji może nabyć towar z zupełnie innej branży. Działa również szereg firm stricte usługowych, przykładem może być dawne przedsiębiorstwo Polmozbyt, które samo nie wytwarzało pojazdów, a główny jego zakres działalności sprowadzał się do sprzedaży i naprawy samochodów. Znak Polmozbyt przeżył w pamięci klientów nawet rozpad tego państwowego giganta po likwidacji państwowych central w wyniku wprowadzenia w latach 1989-1990 zasad gospodarki rynkowej. Ważna jest jednak zasada zrównania w świetle przepisów znaków towarowych ze znakami usługowymi.
Rodzaje znaków towarowych
Podstawowe, ugruntowane tradycyjnie, rodzaje znaków towarowych stanowią znaki słowne, słowno-graficzne i znaki graficzne. Te rodzaje znaków towarowych dają się wprost nałożyć na towar, czy na dokumenty usługi.
Znakiem słownym firmy NIKE jest słowo NIKE napisane standardową czcionką. Znakiem graficznym tej samej firmy jest fantazyjne logo w postaci stylizowanego skrzydła. Znakiem słowno-graficznym tej samej firmy będzie połączenie słowa NIKE z obrazkiem wymienionego skrzydła. Jak będzie z zakresem ochrony tych trzech rodzajów znaku towarowego?
Słowo NIKE jest tożsame w odbiorze klienta z nazwą firmy, a więc potencjalni nabywcy, rozmawiają o towarach, np. o obuwiu NIKE, a nie o obuwiu z symbolem skrzydła. Używają więc słowa NIKE. Trzeba więc stwierdzić, że najszerszy zakres ochrony wiążemy ze znakiem słownym. Trzecia forma, znak słowno-graficzny zawiera i słowo NIKE i grafikę.
Często proponujemy naszym klientom taką formę ochrony, gdy uznamy, że samo słowo ma w określonych przypadkach niewielką siłę odróżniającą. Odróżnialność jest bowiem główną cechą jakiej wymagamy od znaku towarowego. Przykładowo słowo PIEKARNIA w zakresie działalności piekarniczej jest niewyróżniające, a więc nie nadające się do ochrony, jednakże wpisane w formę graficzną o wyraźnym kolorze i uzupełnione dodatkowymi elementami w postaci gwiazd, czy innych elementów graficznych, pozwala już odróżnić tę piekarnię od innych piekarni. A tego właśnie wymaga się od znaku towarowego. Taki znak towarowy może się już nadawać do rejestracji.
Zakres ochrony znaku towarowego
Właściciel znaku towarowego pyta nas zwykle o zakres ochrony swojego znaku towarowego i oczywiście pragnie zakresu jak najszerszego. Odpowiedź musi uwzględniać zasadę ogólną, że znak towarowy powinien być rozpatrywany jako całość. Pod pojęciem rozpatrywania, należy przyjąć zarówno rozpatrywanie znaku przez Urząd Patentowy, na przykład w postępowaniu zgłoszeniowym czy spornym, jak i przez sądy, w postępowaniu o naruszenie prawa ochronnego na znak towarowy. W obu tych procedurach analizowane jest podobieństwo kolidujących ze sobą oznaczeń. Jest oczywiste, że o podobieństwie znaków towarowych decyduje suma elementów każdego z nich. Jeżeli nasz chroniony znak zawiera jeden element składowy, to nie sposób go podrobić bez użycia tego elementu. Jeżeli natomiast nasz znak towarowy zawiera dziesięć elementów składowych, to kilka z nich można zmienić, a całość może sprawiać nadal wrażenie podobne do naszego znaku towarowego. Im mniej więc jest elementów w znaku towarowym, tym szerszy jest jego zakres ochrony.
Znaki towarowe słowne, słowno-graficzne i graficzne stanowią zdecydowaną większość form rejestrowanych znaków towarowych.
Inne odmiany znaku towarowego
Z nałożeniem na towar czy na usługę innych rodzajów znaków towarowych jest już pewien problem. Do tych rodzajów znaków towarowych można zaliczyć znaki przestrzenne, znaki zapachowe czy też znaki towarowe dźwiękowe.
Najbardziej znanym znakiem towarowym przestrzennym jest tradycyjna mała szklana butelka napoju Coca-Cola z wzdłużnymi paskami, uformowanymi w szkle i z napisem Coca-Cola. W swoim czasie ta właśnie butelka wyróżniała ten napój. Co do napojów to trzeba się zgodzić, że nałożenie znaku towarowego na taki wyrób nie jest co do zasady możliwe. A więc znak towarowy można w tym przypadku nałożyć jedynie na opakowanie. W tym przypadku uznano, że samo opakowanie zawiera na tyle odróżnialne elementy, że może być przedmiotem prawa ochronnego na znak towarowy. Alternatywą byłaby ochrona tego opakowania prawem z rejestracji wzoru przemysłowego.
Jednym z bardziej znanych znaków towarowych zapachowych jest zapach świeżo skoszonej trawy nałożony na piłki tenisowe. W momencie otwarcia ciśnieniowego opakowania piłek, taki zapach może odróżniać piłki tenisowe tego producenta od piłek tenisowych innych producentów.
Jeszcze bardziej skomplikowane będzie nałożenie, a zwłaszcza ochrona znaku towarowego dźwiękowego. W procedurze rejestracyjnej wymaga się przedstawienia w Urzędzie Patentowym znaku towarowego w momencie zgłoszenia. Najbardziej właściwy wydaje się tu zapis nutowy, ale prawdopodobne jest, że przedstawienie w tej formie dźwięku może być w niektórych przypadkach trudne.
